Nazwa nekropolii

Polski cmentarz dawnego osiedla specjalnego Rossochi

Lokalizacja

obwód archangielski, rejonie szenkurski, miejscowość Rossochi

Krótki opis

Cmentarz osiedla specjalnego położony jest w rejonie szenkurskim obwodu archangielskiego, na terenie czynnego cmentarza os. Rossochi. W latach 1940-1940 chowano tu polskich zesłańców - osadników specjalnych. Obecnie „polska” część cmentarza nie jest używana dla nowych pochówków. Brak pełnego spisu pochowanych tu osób, wiadomo że pochowano tu nie mniej niż 100 polskich os. specjalnych. Jakiś czas na cmentarzu stał drewniany krzyż katolicki, który później zaginął. W roku 2009, z inicjatywy byłego os. specjalnego, Mieczysława Garbosia, na cmentarzu prowadzono prace porządkowe, ustawiono i odsłonięto pomnik pamięci jego zmarłym krewnym i wszystkim Polakom z os. specjalnego Rossochi. W roku 2010 teren cmentarza został ogrodzony, ustawiono dodatkowe dwie płyty pamiątkowe. Prace były wykonywane ze środków M. Garbosia, współfinansowane przez Konsulat Generalny RP w Sankt Petersburgu. Współpracowała także administracja rejonu szenkurskiego i mieszkańcy os. Rossochi. Przy pracach porządkowych i pielęgnacji cmentarza pomagają miejscowi mieszkańcy.

Odnośnik do Google map

Odnośnik

Opis (wygląd zewnętrzny)

Cmentarz znajduje się w lesie sosnowym, na zboczu wzgórza. Między cmentarzem a os. Rossochi płynie strumień. Teren cmentarza jest ogrodzony, na szczycie wzgórza znajdują się krzyż katolicki i płyty pamiątkowe. Zachowało się kilka kopczyków grobowych, bez znaków rozpoznawczych. Na czynnej części cmentarza znajdują się ogrodzone groby miejscowych mieszkańców.

Typologia obiektów

nekropolie/pochówki zesłańców i osadników specjalnych

Znacznik tematyczny

Zsyłka, deportacja, osiedlenie specjalne, życie w niewoli/śmierc i pogrzeb

Krajobraz

Cmentarz znajduje się na wzniesieniu w lesie sosnowym

Obszar

nie określony

Granice

Od roku 2010 cmentarz posiada metalowe ogrodzenie.

Lata pochówków

1940-1944 – pochówki polskich osadników specjalnych (deportowanych), w okresie późniejszym, do dnia dzisiejszego cmentarz jest używany jako miejsce pochówku tutejszych mieszkańców

Od kiedy dokładna data

Do kiedy (dokładna data)

Kto jest pochowany

Obywatele polscy deportowani (osadnicy specjalni) deportowani w lutym 1940 roku do obwodu archangielskiego.

Informacje o pochowanych (w tym spisy)

Na podstawie materiałów USC rejony szenkurskiego porządzono listę 100 polskich osadników specjalnych, zmarłych w osiedlu specjalnym Rossochi

Rodzaj pochówku

indywidualny

Stan zachowania

Zachowało się kilka kopczyków, bez znaków rozpoznawczych

Liczba pochowanych osób

Brak dokładnych danych o liczbie pochowanych na cmentarzu. Według stanu wiedzy na rok 2012 na cmentarzu pochowano około 100 Polaków, na polskiej części cmentarza.

Prace poszukiwawcze

nie były prowadzone

Ekspertyza

nie były prowadzone

Powtórne pochówki

nie były prowadzone

Opiekun

Cmentarz został zachowany staraniem byłego os. specjalnego Mieczysława Garbosia, mieszkańców i administracji rejonowej, Konsulatu Generalnego RP w Sankt Petersburgu. O cmentarz dbają miejscowi mieszkańcy.

Znaki pamięci

W roku 2009 ustawiono na cmentarz pamiątkowy krzyż. W czerwcu 2010 roku odsłonięto dwie dodatkowe płyty pamiątkowe.

Status

Cmentarz nie ma statusu cmentarza memorialnego

Legenda (opis szczegółowy)

Cmentarz osiedla specjalnego położony jest w rejonie szenkurskim obwodu archangielskiego, na terenie czynnego cmentarza os. Rossochi. W latach 1940-1940 chowano tu polskich zesłańców - osadników specjalnych. Cmentarz położony jest na zboczu wzgórza w lesie sosnowym. Obecnie „polska” część cmentarza nie jest używana dla nowych pochówków. Brak pełnego spisu pochowanych tu osób, wiadomo że pochowano tu nie mniej niż 100 polskich os. specjalnych, z czego 45 osób to dzieci w wieku do 15 lat.

W os. Rossochi deportowani Polacy mieszkali od roku 1940 do 1944. Według stanu na 01-01-1944 w osiedlu przebywało 505 polskich os. specjalnych. Rozmieszczeni byli oni w barakach, które budowali sami wzdłuż rzeki. Według słów najstarszych mieszkańców w pierwszym okresie (półtora roku) śmiertelność wśród osadników specjalnych była bardzo wysoka z powodu głodu i złych warunków sanitarnych (pluskwy i szczury w barakach), niekiedy dochodziła do 7 zmarłych dziennie. Wielu zesłanców umierało w czasie epidemii. Według wspomnień G.H. Kułużnikowa, w tym czasie studenta Akademii Medycznej w Archangielsku, w roku 1940 w Rossochach stwierdzono epidemie szkorbutu i tyfusu. W osiedlu istniał punkt medyczny z felczerem, lecz lekarstw nie było. Najbliższy szpital znajdował się Szenkursku. Jednak, według Mieczysława Garbosia, chorych tam z reguły nie wożono, ponieważ stan ich był tak ciężki, że nie wytrzymaliby transportu. Groby Polacy kopali samodzielnie. Według wspomnień Z.W. Kukolnikowej, długoletniej mieszkanki os. Rossochi, Polacy byli tak osłabieni, że czasami grzebali zmarłych wprost pod barakami. Według dokumentów potwierdzono, że w os. Rossochi zmarły 103 osoby, z których 45 to dzieci do lat 15. Są to dane niepełne, ponieważ brak danych o zmarłych w ostatnich 5 miesiącach 1941 roku, a także ze środkowego okresu roku 1942, kiedy panowała wysoka śmiertelność. Prócz tego zesłańcy nie zawsze mieli możliwość zgłoszenia zgonu krewnego w administracji (sielsowiecie) leżącej w odległości 35 km.

Według legendy na polskim cmentarzu ustawiony był dawniej drewniany krzyż z figurką Chrystusa. Po latach nieznane osoby zdjęły figurę, a potem upadł i krzyż.

W roku 2009, z inicjatywy Mieczysława Garbosia, zaczęły się prace przy memorializacji cmentarza. 1 czerwca 2009 roku odbyło się odsłonięcie krzyża upamiętniającego zmarłych krewnych M. Garbosia i wszystkich Polakom-zesłańcom z osiedla specjalnego Rossochi. W roku 2010 kontynuowano prace na cmentarzu: wykonano metalowe ogrodzenie. 17 września 2010 obok istniejącego krzyża odsłonięto tablicę pamiątkową z krótką informacją o historii polskiego cmentarza i jego odbudowie. Wykonanie znaków pamięci i prace były finansowane ze środków M. Garbosia, współfinansowane przez Konsulat Generalny RP w Sankt Petersburgu. Współpracowała także administracja rejonu szenkurskiego i mieszkańcy os. Rossochi. Przy pracach porządkowych i pielęgnacji cmentarza pomagają miejscowi mieszkańcy. Informacje z roku 2010.

Uroczystości

W marcu 2006 roku kapłan prawosławny, ojciec Walentyn (Jegorow) z miejscowości Oktriabskij poświęcił krzyż prawosławny.

W październiku 2009 roku ustawiono krzyż katolicki z udziałem delegacji polskiej z Tarnowa.

W marcu 2010 roku odbyło się uroczyste odsłonięcie i poświęcenie krzyża katolickiego.

Ograniczenia dostępności

Miejsce ogólnodostępne

Osoby

Gabroś Mieczysław s. Marka – inicjator ustawienia znaków pamięci

Odnośnik do muzeum

Stan zapisów

Bibliografia

na stronie WMG

Typologia

Współrzędne geogr.

Odnośnik dla wyszukiwarki Google

Źródła

Liczba dokumentów, fotografii publikacji

Uwagi

Odnośnik przedmiotowy

Poł. geograficzne

Grupy tematyczne

Czy pokazywać na stronie?