Kriesty, cmentarz na dawnym osiedlu specjalnym

link do strony w WMG

Cmentarz dawnego osiedla specjalnego Kriesty znajduje się w odległości 150 m na północ od os. Sosnowyj w rejonie wierchnietojemskim obwodu archangielskiego. W latach 1933-1941 chowano tu zmarłych osadników specjalnych. W latach 1933-1939 znajdowali się tu rozkułaczeni chłopi z Ukrainy, Białorusi i południowych terenów ZSRR; w latach 1940-1941 obywatele polscy, deportowani z zachodnich terenów Ukrainy i Białorusi - „osadnicy”. W latach 50. i 60. cmentarz był używany sporadycznie jako miejsce pochówku nierozpoznanych osób. Dokładna liczba pochowanych tu osadników specjalnych nie jest znana; istnieje lista 70 obywateli polskich zmarłych w os. spec. Kriesty. W roku 2008 przy wejściu na cmentarz ustawiono pamiątkowy krzyż. 30 października 2010 przy wejściu na cmentarz odsłonięto granitowy pomnik poświęcony Polakom – ofiarom represji politycznych; na cmentarzu zbudowano symboliczną zbiorową mogiłę obywateli Polskich zmarłych w osiedlach specjalnych rejonu wierchnietojemskiego. Dokumentacja fotograficzna z lat 2008-2010

Cmentarz znajduje się w lesie sosnowym, posiada drewniane ogrodzenie, widoczne są charakterystyczne ślady osiadania gleby w miejscach mogił.

Powierzchnia 0,2 ha.

Charakter pochówków – groby zbiorowe i indywidualne

Opis szczegółowy

Cmentarz dawnego osiedla specjalnego Kriesty znajduje się w odległości 150 m na północ od os. Sosnowyj w rejonie wierchnietojemskim obwodu archangielskiego. W latach 1933-1941 chowano tu zmarłych osadników specjalnych. W latach 1933-1939 znajdowali się tu rozkułaczeni chłopi z Ukrainy, Białorusi i południowych terenów ZSRR; w latach 1940-1941 obywatele polscy, deportowani z zachodnich terenów Ukrainy i Białorusi - „osadnicy”. W latach 50. i 60. cmentarz był używany sporadycznie jako miejsce pochówku nierozpoznanych osób, później nie był używany. Mieszkańców pobliskiego osiedla Sosnowyj chowano na nowym cmentarzu. W chwili obecnej cmentarz znany jest wśród miejscowej ludności jako „cmentarz polski”.

Osiedle specjalne Kriesty (inne nazwy: Kriest, Dwinskij Kriest) utworzony został w roku 1933, jako odcinek leśny (od roku 1935 – skład , giełda drewna) trustu „Dwinolies”. Od roku 1933 znajdowały się tu rodziny rozkułaczonych chłopów z Ukrainy, Białorusi i południowych

regionów ZSRR, w roku 1939 przesiedlono ich do osiedla specjalnego Staraja Baza (nad rzeką Sojgą). Od lutego 1940 roku w os. spec. Kriesty umieszczeni byli obywatele Polscy (320 rodzin) deportowani z zachodnich obwodów Ukrainy i Białorusi („osadnicy”). Status osadników specjalnych był zdjęty Dekretem Rady Najwyższej ZSRR o amnestii dla obywateli polskich z dn. 12.08.1941, do roku 1942 wszystkie rodziny polskie wyjechały. Do roku 1954 osiedle było niezamieszkałe, później utworzono bazę leśną Kriestowskij, który od połowy lat 60. nosi obecną nazwę.

Cmentarz znajduje się w lesie sosnowym, zajmuje obszar około 0,2 ha. Na miejscach grobów widoczne są charakterystyczne zapadliska ziemi, krzyże i nagrobki nie zachowały się. Dokładna liczba pochowanych tu osadników specjalnych (rozkułaczonych chłopów i deportowanych ob. polskich) nie jest znana; na podstawie dokumentów wierchnietojemskiego USC i Bazy Danych „Polscy osadnicy specjalni w obwodzie archangielskim” sporządzonej przez IC UWD Obwodu Archangielskiego [Centrum Informacyjne Urzędu Spraw Wewnętrznych] we współpracy z NIPC [Centrum Naukowo-Informacyjno-Edukacyjnym] „Memoriał w Moskwie sporządzono spis nazwisk 70 osób, zmarłych w os. spec. Kriesty. W roku 2008 teren cmentarza w ramach projektu „Jestem obywatelem Rosji” został uporządkowany przez uczniów szkoły w miejscowości Sojga (opiekun – Olga Wiktorowna Dieriewcowa, nauczycielka historii). Las oczyszczono, wyznaczono iogrodzono teren. 30 października 2008, przy wejściu na cmentarz ustawiono pamiątkowy krzyż z listą pochowanych tu obywateli polskich. 30 października 2010 roku przy wejściu na cmentarz odsłonięto granitowy pomnik Polaków – Ofiar Represji Politycznych; na cmentarzu zbudowano symboliczną zbiorową mogiłę obywateli Polskich zmarłych w innych osiedlach specjalnych rejonu wierchnietojemskiego. W uroczystości byli obecni: wicekonsul Konsulatu Generalnego Rp w Sankt Petersburgu Anna Dembowska, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (Warszawa) Andrzej Kunert, ksiądz Krzysztof Pożarski (Sankt Petersburg).

Osoby:

Бартницки Марек (Bartnicki Marek), pochowany/pochowana

Бартошевич Леония, д. Чеслава (Bartoszewicz Leonia, c. Czesława), pochowany/pochowana

Бартошевич Леония, д. Чеслава (Bartoszewicz Leonia, c. Czesława), pochowany/pochowana

Бахер Aгата, д. Антония (Bacher Agata, c. Antoniego), pochowany/pochowana

Белоус Mария, д. Александра (Biełous Maria, c. Aleksandra), pochowany/pochowana

Богуцкий Феликс (Bogucki Feliks), pochowany/pochowana

Бужинска Анна, д. Валенты (Burzyńska Anna, c. Walentego), pochowany/pochowana

Бужински Ян, с. Яна (Burzyński Jan, s. Jana), pochowany/pochowana

Бурень Дарья, д. Егора (Bureń Daria, c. Jegora), pochowany/pochowana

Вильмински Датнес (Wilmiński Datnes), pochowany/pochowana

Войтова Мария, д. Миколая (Wojtowa Maria, c. Mikołaja), pochowany/pochowana

Войцикевич Станислав (Wojcikiewicz Stanisław), pochowany/pochowana

Волосевич Юлианна, д. Францишка (Wołosiewicz Julianna, c. Franciszka), pochowany/pochowana

Воронко Ежи, с. Антона (Worońko Jerzy, s. Antoniego), pochowany/pochowana

Глинецка Мария, д. Феликса (Gliniecka Mariac. Feliksa), сестра Ф. Глинецкого, pochowany/pochowana

Глинецки Яцек, с. Феликса (Gliniecki Jacek, s. Feliksa), брат Ф. Глинецкого, pochowany/pochowana

Глинецкий Феликс, с. Феликса (Gliniecki Feliks, s. Feliksa), dostarczył informacji o cmentarzu, inicjator budowy pomnika

Глушонек Ежи, с. Францишка (Głuszonek Jerzy, s. Franciszka), pochowany/pochowana

Гоголинска Текла, д. Яна (Gogolińska Tekla, c. Jana), pochowany/pochowana

Громацка Вера, д. Адама (Gromacka Wiera, c. Adama), pochowany/pochowana

Громацка Мария (Gromacka Maria), pochowany/pochowana

Громацки Адам, с. Александра (Gromaсki Adam, s. Aleksandra), pochowany/pochowana

Громацки Ян, с. Адама (Gromacki Jan, s. Adama), pochowany/pochowana

Гротник Mария, д. Миколая (Grotnik Maria, c. Mikołaja), pochowany/pochowana

Гротник Гуслав, с. Яна (Grotnik Guslaw, s. Jana), pochowany/pochowana

Грыгорович Ирена, д. Рышарда (Grygorowicz Irena, c. Ryszarda), pochowany/pochowana

Губска Михалина, д. Адама (Hubska Michalina, c. Adama), pochowany/pochowana

Губски Викентий, с. Казимежа (Hubski Wincenty, s. Kazimierza), pochowany/pochowana

Деревцова Ольга Викторовна, (Dieriewcowa Olga Wiktorowna) nauczycielka Sojgińskiej szkoły, opiekun podządkowała teren (do 2011)

Дроздович Марта, д. Стефана (Drozdowicz Marta, c. Stefana), имя в списке

Дроздович Стефан, с. Нарциса (Drozdowicz Stefan, s. Narcysa), имя в списке

Дубровина Ирина Андреевна, (Dubrowina Irina Andriejewna) brała udział w badaniach terenowych i budowie pomnika

Дударенко Kонстанты, с. Клеменса (Dudarenko Konstanty, s. Klemensa), pochowany/pochowana

Еремеев Василий, с. Лариона (Jeremiejew Wasylyj, s. Łariona), pochowany/pochowana

Еремеева Мария, д. Ивана (Jeremiejewa Maria, c. Iwana), pochowany/pochowana

Жечицкий Александр, с. Константы (Rzeczycki Aleksander, s. Konstantego), pochowany/pochowana

Жилинска Уршула, д. Станислава (Żylińska Urszula, c. Stanisława), pochowany/pochowana

Заремба Юзеф, с. Адольфа (Zaremba Józef, s. Adolfa), pochowany/pochowana

Згерска Анеля, д. Болеслава (Zgierska Aniela, c. Bolesława), pochowany/pochowana

Ивашкевич Антони, с. Александра (Iwaszkiewicz Antoni, s. Aleksandra), pochowany/pochowana

Карчевска Леокадия, д. Яна (Karczewska Leokadia, c. Jana), pochowany/pochowana

Козловска Амелия, д. Антоны (Kozłowska Amelia, c. Antoniego), pochowany/pochowana

Козловски Казимеж, с. Анджея (Kozłowski Kazimierz, s. Andrzeja), pochowany/pochowana

Косниковски Александр, с. Стефана (Kośnikowski Aleksander, s. Stefana), pochowany/pochowana

Косниковски Лауренты, с. Леона (Kośnikowski Laurenty, s. Leona), pochowany/pochowana

Крук Акакий, с. Осипа (Kruk Akakij, s. Osipa), pochowany/pochowana

Кукель Катажина, д. Петра (Kukiel Katarzyna, c. Piotra), pochowany/pochowana

Кукель Ядвига, д. Волеслава (Kukiel Jadwiga, c. Boliesława), pochowany/pochowana

Ловейко Анеля, д. Аркадиуша (Łowejko Aniela, c. Arkadiusza), pochowany/pochowana

Маркевич Зенобия, д. Казимежа (Markiewicz Zenobia, c. Kazimierza), pochowany/pochowana

Матошко Эдварда, д. Бронислава (Matoszko Edwarda, c. Bronisława), pochowany/pochowana

Матошко Юзеф, с. Петра (Matoszko Józef, s. Piotra), pochowany/pochowana

Мышко Анна, д. Виктора (Myszko Anna, c. Wiktora), pochowany/pochowana

Пачковска Галина, д. Юзефа (Paczkowska Halina, c. Jósefa), pochowany/pochowana

Пачковски Юзеф, с. Игора (Paczkowski Józef, s. Igora), pochowany/pochowana

Пашкевич Ян, с. Яна (Paszkiewicz Jan, s. Jana), pochowany/pochowana

Пилимон Ян, с. Болеслава (Pilimon Jan, s. Bolesława), pochowany/pochowana

Полозовска Геновефа, д. Якуба (Połozowska Genowefa, c. Jakuba), pochowany/pochowana

Пухальски Францишек, с. Антоны (Puchalski Franciszek, s. Antoniego), pochowany/pochowana

Ростовски Виценты, с. Юстына (Rostowski Wincenty, c. Justyna), pochowany/pochowana

Рудак Aнтони, с. Антоны (Rudak Antoni, s. Antoniego), pochowany/pochowana

Рудак Юлиан, с. Яна (Rudak Julian, s. Jana), pochowany/pochowana

Рынкевич Юзеф, с. Юзефа (Rynkiewicz Józef, s. Józefa), pochowany/pochowana

Сочивко Лонгина, д. Теодора (Soczywko Longina, c. Teodora), pochowany/pochowana

Траховски Ян, с. Яна (Trachowski Jan, s. Jana), pochowany/pochowana

Филипчик Елжбета, д. Кароля (Filipczyk Elżbieta, c. Karola), pochowany/pochowana

Флис Ян, с. Якуба (Flis Jan, s. Jakuba), pochowany/pochowana

Харлащева Анастация, д. Артемия (Charlaszczewa Anastazja, c. Artiemija), pochowany/pochowana

Хлевинский Александер, с. Виценты (Chlewinski Aleksander, s. Wicentego), pochowany/pochowana

Чартовска Мария, д. Валенты (Czartowska Maria, c. Walentego), pochowany/pochowana

Шакен Клаудиш, с. Юзефа (Szakien Klaudiusz, s. Jósefa), pochowany/pochowana

Шиманска Янина, д. Яна (Szymańska Janina, c. Jana), pochowany/pochowana

Шиманский Станислав, с. Константы (Szymański Stanisław, s. Konstantego), pochowany/pochowana

Яблоновска Францишка, д. Юзефа (Jabłonowska Franciszka, c. Jósefa), pochowany/pochowana

Яцына Леонарда, д. Хиеронима (Jacyna Leonarda, c. Hieronima), pochowany/pochowana